Ons dagelijkse werk, het onderzoeken van rechtspersonen (op verzoek en proactief), doen we nu standaard met een extra checklist op mogelijk coronagerelateerd misbruik.
Signalen, oplossingen en resultaten
1
Het kabinet heeft in maart cruciale beroepsgroepen aangewezen die direct of indirect belangrijk zijn voor de bestrijding van het coronavirus. Het gaat onder meer om beroepen in de sectoren zorg en kinderopvang. Het is van belang dat het werk in deze sectoren doorgang kan blijven vinden. En dat nieuwe medewerkers in deze beroepen snel aan het werk kunnen.
Daarom heeft Justis voor de functies in de cruciale beroepsgroepen een spoedprocedure ingesteld voor het verkrijgen van de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). De aanvragen voor deze beroepsgroepen krijgen voorrang.
Tussen maart en half mei zijn 260 spoedaanvragen voor de VOG gedaan.
2
De accountmanagers van Justis hebben veelvuldig contact met externe organisaties, zoals werkgevers, scholen, koepelorganisaties en justitiële inrichtingen. Daaruit blijkt dat er misverstanden bestaan over de criteria waarop de screening plaatsvindt bij de Verklaring Omtrent het Gedrag. Mensen schatten hun kans op een VOG bijvoorbeeld te laag in. Het gebeurt ook dat re-integratiemedewerkers mensen met een strafblad afraden een VOG aan te vragen. Dat is onterecht, want zij maken ook kans op een VOG.
Om zoveel mogelijk misverstanden weg te nemen, heeft Justis de VOG-check ontwikkeld. De online VOG-check werkt op mobiel, tablet en desktop. Na het openen van deze tool beantwoord je eerst anoniem een serie vragen. Vervolgens krijg je de kansen op een VOG in beeld.
De VOG-check is getest door mensen met en zonder strafblad en door begeleiders van gedetineerden. Zij reageerden positief. Iedereen zou de check gebruiken of aanbevelen. De VOG-check maakt deel uit van een breder pakket aan middelen die Justis inzet voor meer transparantie over de VOG, waaronder een nieuwe versie van de website over de VOG.
3
Centrale en decentrale overheden hebben behoefte aan informatie over de wet Bibob en de toepassing ervan. Zij hebben bijvoorbeeld vragen over de aanstaande wijziging van de wet, onderzoek bij omgevingsvergunningen en overheidsopdrachten en de mogelijkheden die Bibob biedt om de achtergrond en relaties van de subsidieaanvrager te onderzoeken.
Het Landelijk Bureau Bibob organiseerde in januari 2020 de eerste ‘Winterschool’. Een groots opgezet, vierdaags congres met praktische workshops en ruimte om met collega’s uit de praktijk kennis en ervaringen uit te wisselen.
Driehonderd vertegenwoordigers van gemeenten, provincies en andere overheidsinstanties volgden de workshops van onze specialisten over de toepassing van de Wet Bibob. Enkele reacties: “De workshops waren interactief en concreet, de casussen maakten het voor mij heel inzichtelijk.” “De begeleiders hadden zoveel vakkennis dat zij elke vraag konden beantwoorden.” “Ontzettend leerzaam, actueel en goed georganiseerd!”
4
Op 1 oktober 2019 is de Wet wapens en munitie gewijzigd. Mensen die een wapenverlof of jachtakte aanvragen of willen verlengen, moeten nu verplicht een online vragenlijst (‘e-screener’) invullen. De e-screener helpt de politie een juiste inschatting te maken of de aanvrager een wapen kan worden toevertrouwd. Dit resulteert in een intensiever onderzoek dan de politie voorheen deed. Deze intensivering en het grotere aantal weigeringen dat volgde, heeft geleid tot onbegrip en negatieve reacties van sportschuttersverenigingen en jachtverenigingen.
Om de administratieve beroepen rondom deze psychologische screening zorgvuldig af te kunnen handelen, heeft Justis extra mensen ingezet. Justis heeft een bijdrage geleverd aan het verder verbeteren van de procedures en de communicatie rond de e-screener.
Via de websites van politie en Justis en een aparte brochure krijgen de aanvragers duidelijke informatie over de e-screener. Justis behandelt vanaf februari 2020 alle beroepszaken.
Centrum Veilige Sport Nederland (CVSN) is onderdeel van NOC*NSF. Het is het kenniscentrum voor beleid, advies en voorlichting over preventie van grensoverschrijdend gedrag in de sport en is het meldpunt bij incidenten.
Astrid Cevaal, projectleider VOG bij Centrum Veilige Sport Nederland: “In de sport zijn we vaak gefocust op prestaties. De mooiste prestaties komen pas tot stand als de sporter goed in zijn vel zit. Dat betekent niet alleen dat de sporter lichamelijk fit is, maar ook dat hij zich veilig voelt op de plek waar hij sport. Daar zet ik me voor in, want ik vind dat echt belangrijk. Dat doe ik onder meer door samen te werken met Justis. Elke sportvereniging waar kwetsbare mensen sporten, kan sinds 2015 een gratis Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aanvragen voor de vrijwilligers die er (gaan) werken.”
“Sportverenigingen bouwen op mensen die zich als trainer, coach, begeleider of scheidsrechter inzetten voor de sport en de sporters. Het is dan ook belangrijk om op die mensen te kunnen vertrouwen. In 2017 verscheen het onderzoeksrapport van de Commissie De Vries over grensoverschrijdend gedrag in de sport. De resultaten waren confronterend. Eén op de acht Nederlandse sporters heeft als kind ervaring gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het voorkomen daarvan is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. We moeten minder naïef zijn. Als club en als ouder. Sinds ik bij het Centrum Veilige Sport Nederland werk, ben ik me ook in mijn privéleven veel meer bewust van veiligheid in de sport en het gemak waarmee we op basis van niets aannemen dat het wel goed zit bij de club waar onze kinderen sporten.”
“De VOG-screening vermindert de kans dat personen die eerder in de fout zijn gegaan, een functie bij de sportvereniging kunnen uitoefenen. Het biedt geen garanties, maar op deze wijze laat je als club wel zien dat je de veiligheid van je leden, vrijwilligers en bezoekers serieus neemt. De VOG heeft dus een preventieve werking. De gratis VOG is met name bedoeld voor sportverenigingen waar kwetsbare mensen sporten. Zoals kinderen en mensen met een beperking. Maar ook topsporters zijn op een bepaalde manier extra kwetsbaar.
Alleen het overleggen van een VOG maakt de vereniging nog niet veilig. Het screenen van vrijwilligers moet onderdeel zijn van een breder preventief beleid. Verenigingen kunnen alleen de gratis VOG aanvragen als zij ook aan tenminste twee van drie voorwaarden voldoen. Die voorwaarden zijn: gedragsregels opstellen en bekendmaken bij de leden; aannamebeleid opstellen waarin bijvoorbeeld het navragen van referenties is geregeld en een vertrouwenspersoon aanstellen. Vooral bij kleinere verenigingen is er soms te weinig capaciteit om de maatregelen te treffen en de VOG aan te vragen. Wij bieden daarom onze hulp aan. De mensen van Justis helpen ons bij de voorlichting. Het is belangrijk om goed te kunnen uitleggen wat de screening van vrijwilligers inhoudt, wat de criteria zijn en hoe de aanvraag in zijn werk gaat. Dat maakt ons verhaal compleet. Dat is nodig, want veel organisaties zien in het begin op tegen alles wat ze moeten regelen.
Mijn doel is dat elke club zich bewust is van het belang van preventie door goede maatregelen. En niet pas gaat nadenken over de risico’s als er al een incident heeft plaatsgevonden. We willen stimuleren dat het gesprek over grensoverschrijdend gedrag op verenigingen op gang komt. Wat vinden we normaal en wat niet?”
Het aanvragen van een gratis VOG kan via de website www.gratisvog.nl. De aanvraag komt via die website terecht bij Justis, die sinds 2015 al bijna 170.000 gratis VOG’s heeft afgegeven aan vrijwilligers in de sport.
januari tot en met april 2020
72.289
aanvragen
161
geweigerd
696
goedgekeurd
33
geweigerd
2.329
afgegeven opsporingsaktes
3
geweigerd
44
ernstige mate gevaar
9
mindere mate gevaar
36
geen gevaar
77
risicomeldingen
348
netwerktekeningen
170
verleend
7
geweigerd
59
nieuwe verzoeken
32
verhogingsverzoeken
51
goedgekeurd
1
geweigerd
3.619 aangevraagd
35
toegewezen
103
afgewezen
Marginale afwijkingen voorbehouden.