Justis: Behind the Screens

Samen achter de tekentafel

Voor hun fraude- en witwaspraktijken gebruiken criminelen vaak een vernuftig netwerk van rechtspersonen en natuurlijke personen. De kunst is om dit web te ontrafelen. Afnemers – zoals opsporingsdiensten, toezichthouders, inspecties, gemeenten en curatoren – vragen Justis daarom regelmatig om een netwerktekening die laat zien wat de onderlinge relaties zijn tussen verdachte bedrijven en de mensen die hierbij betrokken zijn. Om ervoor te zorgen dat zo’n overzicht niet te ingewikkeld wordt, zit Justis steeds vaker bij partners achter de tekentafel. Gerrinke Koetsier-Roos, relatiebeheerder bij de afdeling die het toezicht op rechtspersonen uitvoert: “We bepalen dan in overleg wat er wel of juist niet in moet. Het resultaat: een netwerktekening op maat.”

Volgens Gerrinke kan Justis relatief snel een netwerktekening aanleveren. “Dat komt omdat we – naast de Basisregistratie Personen en het Centraal Insolventieregister – ook een bronkopie van het Handelsregister gebruiken. Daardoor kunnen we met één druk op de knop een eerste versie van de tekening, inclusief de verbanden tussen bedrijven en personen, maken. Dat zou onze afnemers een paar dagen of zelfs weken kosten.”

Op bezoek bij partners

Met kleine netwerktekeningen gaat Justis meestal – na instructies – zelfstandig aan de slag. Maar voor grotere exemplaren is eigenlijk altijd meer overleg nodig, geeft Gerrinke aan. “Een tekening wordt soms al snel zo complex dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Dan verliest het zijn relevantie. Daarom gaan we regelmatig langs bij onze afnemers. Zij weten immers alles over het onderzoek waarvoor de tekening bedoeld is. En wij zien – doordat we al ruim 10.000 tekeningen hebben gemaakt – snel relevante structuren in een netwerk. Als je die kennis samenbrengt, kun je een tekening veel beter afbakenen.”

Leren van elkaar

Het grote voordeel van het maken van een netwerktekening op locatie is dan ook dat Justis en partners daar allebei veel van leren, vindt Gerrinke. “Door in gesprek te gaan krijgen we namelijk meer inzicht in welke informatie een onderzoek vooruit kan helpen. En die kennis en ervaring kunnen we weer goed gebruiken voor volgende netwerktekeningen.”

Verrassende inzichten

We zijn veel meer in overleg met Justis over de netwerktekeningen. Daardoor kunnen we beter bepalen wat we precies in kaart gaan brengen. Regelmatig levert dat een tekening op die bevestigt wat we al vermoeden. Maar het leidt ook vaak tot nieuwe inzichten. Zo weten we soms dat er op een bepaalde locatie – zoals een industrieterrein – veel criminaliteit is. Dan willen we alles weten over de adressen op die locatie. En zetten we niet per se een hoofdverdachte centraal op de tekening. Na analyse blijkt dan bijvoorbeeld dat alle pijlen naar één bepaald adres wijzen. Waar dan een andere persoon actief is die we in eerste instantie in het vizier hadden.

Financiële recherche van de Landelijke Eenheid van de politie

Screenen in de praktijk

Signalen, oplossingen en resultaten

1

Succesvolle uitbreiding continue screening in de kinderopvang

Probleem

In de kinderopvang worden vaste medewerkers, gastouders en hun volwassen huisgenoten al sinds 2013 continu gescreend. Er was een grote maatschappelijke behoefte om dit ook te gaan doen voor tijdelijke medewerkers en andere mensen die tijdens opvanguren structureel op kinderopvanglocaties aanwezig zijn.

Oplossing

Samen met het ministerie van SZW, ICTU en DUO hebben we het personenregister kinderopvang geïntroduceerd. Hiermee worden nu ook stagiairs, uitzendkrachten, zelfstandigen en vrijwilligers continu gescreend. Zonder inschrijving in het personenregister mag je niet in de kinderopvang werken.

Resultaat

Zes maanden na de invoering zijn ruim 182.000 personen in het register opgenomen. Het register zelf wordt goed gevonden en gebruikt. Naast het maatschappelijk belang van toename van de veiligheid in de kinderopvang, levert het personenregister ook administratieve voordelen op.
2

Basiskennis over de Wet Bibob toegankelijk gemaakt voor partners

Probleem

Het OM, de politie, opsporingsdiensten en inspecties leveren als partnerorganisaties een belangrijke bijdrage aan het dagelijks werk van ons Landelijk Bureau Bibob. Om dat te kunnen doen, moeten zij basiskennis hebben over de Wet Bibob. Partners gaven aan dat hun medewerkers deze kennis soms onvoldoende in huis hebben.

Oplossing

We maakten de benodigde basiskennis op een toegankelijke manier beschikbaar in een infographic en een aantal factsheets. Aan de orde komen de informatieverstrekking aan Bureau Bibob, de belangen van de betrokken partners, de bedrijven en activiteiten die onder het bereik van Bibob vallen en het juridische kader van de wet.

Resultaat

De communicatiemiddelen helpen de medewerkers van onze partners de Wet Bibob beter te begrijpen, zodat zij Bibob-zaken nog beter kunnen oppakken.
3

Online rekentool biedt duidelijkheid over mogelijkheden naamswijziging minderjarig kind

Probleem

Een ouder die de geslachtsnaam van een minderjarig kind wil wijzigen, moet aantonen dat hij of zij het kind een aantal jaar heeft opgevoed en verzorgd. Als aan deze verplichte verzorgingstermijn is voldaan, kan het voorkomen dat de geslachtsnaamwijziging bij kinderen onder de 12 alsnog niet kan doorgaan. Dat is het geval als de andere ouder - de ex-partner - niet instemt met de naamswijziging én langer dan een kwart van de periode vóór de verzorgingstermijn in gezinsverband met het kind heeft samengewoond. Veel ouders vinden het moeilijk te bepalen of hun verzoek tot naamswijziging kansrijk is.

Oplossing

We hebben een online rekentool ontwikkeld die een indicatie geeft of een naamswijziging in een bepaalde situatie tot de mogelijkheden behoort.

Resultaat

Aanvragers weten beter waar ze aan toe zijn en er komen minder foutieve aanvragen binnen.